Định tính là gì? Các phương pháp nghiên cứu định tính

Phương pháp nghiên cứu định tính ngày nay dần trở thành một trong số những phương pháp không thể thiếu trong các bài luận cuối khóa hay các đề tài nghiên cứu khoa học. Định tính là gì? Định tính có khác gì với định lượng không? Phương pháp này có ưu và nhược điểm gì? Khi nào thì nên sử dụng phương pháp định tính?… Hãy cùng Luận Văn Việt tìm hiểu chi tiết về chủ đề này nha.

1. Phương pháp nghiên cứu định tính là gì?

1.1. Phương pháp định tính là gì?

Theo như trang Wikipedia công bố thì nghiên cứu định tính là một phương pháp điều tra nhằm thu thập sự hiểu biết sâu sắc về hành vi con người và những lý do gây ảnh hưởng hành vi này. Phương pháp nghiên cứu định tính dùng khá nhiều trong các lĩnh vực khoa học khác nhau, không những là khoa học truyền thống mà còn cả thống kê thị trường. 

Các phương pháp nghiên cứu định tính không những trả lời cho câu hỏi cái gì, ở đâu, khi nào mà còn trả lời cho câu hỏi lý do tại sao và làm thế nào. do đó, các mẫu nhỏ tập trung thường được sử dụng nhiều hơn hàng loạt mẫu lớn.

✅ Mọi người cũng xem : hủ là gì

1.2. Các phương pháp thống kê định tính cơ bản

Các ví dụ về nghiên cứu định tính bên dưới sẽ giúp bạn có góc nhìn tổng quan hơn về phương pháp này.

Phương pháp phỏng vấn sâu

Phỏng vấn sâu là một trong những phương pháp thống kê định tính được dùng thường xuyên nhất. Đây là một phương pháp thu thập thông tin được đánh giá là hiệu quả nhất trong việc cần lấy ý kiến cá nhân hiện nay.

Với phương pháp này, các bạn làm nghiên cứu khoa học sẽ lấy được ý kiến, quan điểm, kinh nghiệm của người được phỏng vấn để khai thác, phân tích thông tin này. 

Trước khi bắt đầu phương pháp này, người thực hiện nghiên cứu cần lập cho mình một bộ danh sách câu hỏi hướng dẫn người thực hiện phỏng vấn với những câu hỏi “mở” để thu thập thông tin cần thiết nhất.

Phương pháp phỏng vấn có các dạng: Phỏng vấn có cấu trúc; Phỏng vấn bán cấu trúc; Phỏng vấn tự do.

✅ Mọi người cũng xem : tài khoản office 365 là gì

Phương pháp thảo luận nhóm (phương pháp phỏng vấn nhóm)

Thảo luận nhóm được xem là một trong số những phương pháp thống kê khoa học nói chung và trong thống kê định tính nói chung. Phương pháp này cho phép người tham gia phỏng vấn thể hiện ý kiến của họ và thảo luận một cách tích cực để đưa ra ý kiến thống nhất với vấn đề đặt ra. 

So với phương pháp phỏng vấn chuyên sâu lấy ý kiến đánh giá từ cá nhân thì thảo luận nhóm lại có khả năng thu được kết quả mang tính đa chiều dưới thường xuyên góc độ tập thể, nhóm.

Phương pháp thống kê tình huống

thống kê tình huống là phương pháp cho phép tìm hiểu, đánh giá một cách toàn diện và có chiều sâu về đối tượng nghiên cứu. Các tình huống nghiên cứu thường là các vấn đề xã hội, một quá trình làm việc, các sự kiện, hay một tổ chức, một cá nhân,….

Phương pháp này được sử dụng phổ biến trong các ngành khoa học như xã hội học, luật học, tâm lý, marketing, buôn bán, giáo dục,…

Có 5 cách thống kê tình huống thường sử dụng như: nghiên cứu tình huống nhất thời; thống kê tình huống trường kỳ; nghiên cứu tình huống trước – sau; thống kê tình huống hỗn hợp; nghiên cứu tình huống so sánh.

Phương pháp nghiên cứu “thay đổi một cách đáng kể nhất” – (Most Significant Change – MSC)

thay đổi ngay một cách đáng kể nhất là cách được được dùng thường nhật trong lĩnh vực phát triển do hai tác giả Rick Davies và Jessica Dart nghiên cứu. MSC được sử dụng để theo dõi những thay đổi ở cộng đồng thông qua việc thu thập những thông tin dưới dạng câu chuyện về thay đổi một cách đáng kể. Từ đó phân tích có hệ thống những câu chuyện tiêu biểu nhất từ cộng đồng và đưa ra lựa chọn các câu chuyện theo nhận thức của các nhóm, các cộng đồng có tính chất thay đổi ngay một cách đáng kể nhất.

Phương pháp này được dùng rộng rãi trong việc đánh giá ảnh hưởng trong việc triển khai các chương trình/dự án; đánh giá hài lòng khách hàng/trải nghiệm của khách hàng sau khi sử dụng danh mục/dịch vụ trong các lĩnh vực khác như marketing, buôn bán …

sử dụng phương pháp này người thống kê không đòi hỏi phải có hệ thống dữ liệu định kỳ. Đặc biệt có hiệu quả để phát hiện những thay đổi ngay ngoài kế hoạch và đặc biệt là những thay đổi ngay khó lường bằng các chỉ số báo định lượng.

Để thực hiện phương pháp MSC có khả năng kết các phương pháp như thảo luận nhóm (phương pháp phỏng vấn nhóm), phỏng vấn sâu, các công cụ trong PRA … trong quy trình thu thập thông tin. 

Phương pháp quan sát

Quan sát là phương pháp thu thập dữ liệu trực tiếp từ đối tượng quan sát, người quan sát kết hợp với phương pháp thu thập dữ liệu trực tiếp từ đối tượng khảo sát để có được những kết quả cao.

Đối tượng quan sát rất phong phú, có khả năng là một cá nhân, một nhóm người, một đơn vị, một sự kiện xã hội … Các hình thức thường dùng trong phương pháp quan sát như:

• Quan sát có tham gia

Phương pháp này đòi hỏi người quan sát cần có thời gian sống nhất định cùng môi trường với đối tượng quan sát. Thông thường quan sát có tham gia được tiến hành trong thời gian dài và liên tục.

• Quan sát không tham gia

là cách mà người quan sát không trực tiếp tham gia trong môi trường quan sát hay nhóm đối tượng cần quan sát. Họ quan sát với tư cách người ngoài cuộc. Quan sát không tham gia có ưu điểm lớn khi quan sát trong phạm vi rộng, lĩnh vực lớn hay nhóm người đông hay cả một cộng đồng dân cư.

• Quan sát công khai

Là cách thức quan sát mà nhà nghiên cứu thông báo rõ cho đối tượng được biết về phương pháp mà nhà nghiên cứu đang cần tìm hiểu vấn đề gì, nội dung để làm gì. Với phương pháp này, đối tượng được quan sát biết rõ về mục đích và nội dung của hoạt động quan sát.

• Quan sát bí mật

Đây là cách thức quan sát thường hay dùng khi thấy các cách thức quan sát công khai khó thu thập được những dữ liệu cần thiết. Với hình thức quan sát này, đối tượng được quan sát không hề biết về người quan sát và các nội dung quan sát và cùng không biết là mình được quan sát.

Phương pháp quan sát bí mật có khả năng đạt được hiệu quả lớn, thu thập được thường xuyên thông tin khách quan nhưng lại hơi khó khăn trong quy trình thực hiện.

2. Ưu nhược điểm của phương pháp thống kê định tính

Ưu điểm: Cho phép người thực hiện nghiên cứu linh động thay đổi cấu trúc phỏng vấn tùy theo ngữ cảnh và đặc điểm của đối tượng.

Phương pháp thống kê định tính giúp người thu thập thông tin đào sâu được vấn đề và những ý kiến từ đối tượng thống kê mà những câu hỏi định tính thông thường không trả lời được. Và tương đối có lợi cho các dự án thống kê nhạy cảm hoặc mang tính chất cá nhân như tình dục, HIV, ma túy,…

Nhược điểm: Nếu không có sự chuẩn bị sẵn thì kết quả chương trình thống kê sẽ rất thấp vì dễ bị lang mang khi thống kê. Kết quả nghiên cứu định tính cũng đôi khi khá chủ quan, không thể hiện được hết dữ liệu cần thu thập và phân tích. Chính Vì vậy khi lựa chọn phương pháp này để trình bày luận văn tốt nghiệp, cao học cần phải xem xét đến tính khả thi của phương pháp nghiên cứu đối với đề tài.

3. Khác biệt giữa nghiên cứu định tính và định lượng là gì?

• Về định nghĩa

Phương pháp nghiên cứu định tính: Chủ yếu thu thập dữ liệu bằng chữ và là phương pháp tiếp cận nhằm tìm cách mô tả và phân tích đặc điểm của nhóm người từ quan điểm của người thống kê.

Phương pháp thống kê định lượng: Chủ yếu thu thập dữ liệu bằng số và giải quyết quan hệ trong lý thuyết và thống kê theo quan điểm diễn dịch.

• Về việc sử dụng lý thuyết

Phương pháp thống kê định tính: Các nhà nghiên cứu dùng theo hình thức quy nạp, tạo ra lý thuyết, phương pháp nghiên cứu định tính còn sử dụng quan điểm diễn giải, giải thích và dùng thuyết kiến tạo trong nghiên cứu. Có nghĩa là các nhà thống kê dựa vào các lý thuyết để xây dựng cho mình một hướng nghiên cứu phù hợp với khó khăn.

Phương pháp định lượng: Chủ yếu là kiểm dịch lý thuyết, sử dụng mô hình Khoa học tự nhiên thực chứng luận, phương pháp có khả năng chứng minh được trong thực tế và theo chủ nghĩa khách quan. Kết quả thu được thường là các con số và tính khách quan cao nên phương pháp định lượng có độ trung thực cao.

• Về cách thực thực hiện

Phương pháp định tính: Đây là một trong số những thống kê đòi hỏi ở nhà thống kê khả năng quan sát và chọn mẫu cho phù hợp. Phương pháp thống kê định tính chủ yếu sử dụng các biện pháp mang tính chủ quan như Quan sát, phỏng vấn chuyên sâu, thảo luận nhóm… 

Đối với nghiên định lượng nhà nghiên cứu phải: thống kê thông qua các biến hoặc thu thập dữ liệu trong một thời điểm nhất định, hoặc quan sát theo thời gian và được thiết kế để thống kê trong một trường hợp chi tiết.

Việc thực hiện một đề tài luận văn dựa theo phương pháp định tính hay định lượng cũng là quyết liệt cần phải xem xét kỹ lưỡng. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn trình bày luận văn thạc sĩ của Luận Văn Việt để hiểu rõ hơn về cách làm bài luận văn của mình.

4. một vài đề tài sử dụng phương pháp thống kê định tính

1. Phương pháp thống kê định tính trong thống kê hành vi người tiêu dùng Việt Nam về danh mục xe máy
2. thống kê hành vi người tiêu sử dụng về nước uống tinh khiết tại thành phố Hồ Chí Minh
3. nghiên cứu hành vi người tiêu dùng để phát triển mô hình cửa hàng bán lẻ hiện đại của công ty Việt Nam
4. thống kê hành vi người tiêu dùng về dịch vụ tổng giá trị gia tăng trên mạng di động băng rộng 3G và một số giải pháp hoàn thiện chiến lược marketing công ty Vinaphone
5. Dự án chăm sóc bà mẹ trẻ em tại tỉnh Bình Định: Sinh đẻ của cộng đồng dân tộc thiểu số
6. Dự án Tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ mầm non – Phương pháp thống kê định tính và các kỹ thuật sử dụng trong kiểm định chất lượng giáo dục
7. dịch vụ băng rộng di động và thống kê định tính về những nhân tố ảnh hưởng đến ý định mua của người tiêu dùng đối với sản phẩm này tại Hà Nội
8. Trách nhiệm xã hội của Doanh nghiệp và hành vi tiêu dùng: nghiên cứu định tính trong ngành nước uống giải khát đóng chai không cồn tại TP. Cần Thơ
9. nghiên cứu than biến tính từ vỏ hạt mắc-ca dùng nguyên nhân H2O2 ứng dụng xử lý chì trong nước thải giả định
10. Các yếu tố ảnh hưởng tới ý định lựa chọn thương hiệu cửa hàng bán lẻ của người tiêu dùng: nghiên cứu tình huống chuỗi cửa hàng Circle K tại Hà Nội

Xem thêm: Cách viết lý do chọn đề tài luận văn và một số mẫu tham khảo

Như vậy, qua bài phân tích chia sẻ trên mà Luận Văn Việt gửi đến, bạn đã hiểu được định tính là gì rồi đúng không? Hy vọng rằng bạn có thêm kiến thức và kinh nghiệm để dùng phương pháp nghiên cứu định tính hợp lý giúp bài thống kê của mình để có kết quả tốt nhất.

Nếu có bất kỳ thắc mắc gì, bạn vui lòng LH với công ty chúng tôi qua:

• Số điện thoại: 0915 686 999
• Email: [email protected]

Chúc các bạn thành công với lựa chọn của mình!

5/5 (1 Review)

Lưu Hà Chi

hiện nay tôi đang đảm nhiệm vị trí Content Leader tại Luận Văn Việt. Tất cả các nội dung đăng tải trên website của Luận Văn Việt đều được tôi kiểm duyệt và lên kế hoạch nội dung. Tôi rất yêu thích việc viết lách ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Và đến nay thì tôi đã có hơn 5 năm kinh nghiệm viết bài.

Hy vọng có khả năng mang đến cho bạn đọc thật thường xuyên thông tin bổ ích về tất cả các chuyên ngành, giúp bạn hoàn thành bài luận văn của mình một cách hấp dẫn nhất!

Post Views: 19.407