Tiền cơ sở là gì? Phương thức để ngân hàng trung ương tăng lượng tiền cơ sở

Tiền cơ sở là gì?

Tiền cơ sở (tiếng Anh được là Money base) bao gồm tiền mặt trong lưu thông do các cá nhân (hộ gia đình và công ty không phải ngân hàng nắm giữ) và dự trữ yêu cầu của ngân hàng thương mại tại ngân hàng trung ương. 

Hay hiểu dễ dàng nhất là tiền cơ sở chính là tiền mặt nằm trong hệ thống ngân hàng cộng với tiền mặt do công chúng nắm giữ.

Trong các thành phần của cung tiền, tiền cơ sở chính là loại tiền có mức độ thanh khoản cao nhất.

Tiền cơ sở là loại tiền có mức độ thanh khoản cao nhất trong cung tiền

Các nhân tố tác động đến lượng tiền cơ sở

Ngay từ công thức tiền cơ sở chúng ta đã thấy rõ các nhân tố có khả năng ảnh hưởng đến lượng tiền cơ sở. Theo đó:

H = C + R

Trong đó:

• C: Lượng tiền mặt trong lưu thông
• R: Dự trữ yêu cầu

Bởi vậy, những nhân tố tác động làm thay đổi ngay lượng tiền mặt trong lưu thông hoặc/và thay đổi ngay dự trữ yêu cầu của ngân hàng thương mại tại ngân hàng trung ương đều đặn có thể làm thay đổi ngay lượng tiền cơ sở. 

Bởi vì mức dự trữ yêu cầu bằng lượng tiền gửi trong các ngân hàng thương mại nhân với tỷ lệ dự trữ yêu cầu nên ta có công thức tiền cơ sở như sau:

H = C + D×r

Trong đó:

• D: Lượng tiền gửi trong hệ thống ngân hàng thương mại
• r: Tỷ lệ dự trữ bắt buộc do ngân hàng trung ương kiểm soát.

Nếu như các nhân tố còn lại không đổi, mỗi sự thay đổi của 1 trong 3 nhân tố trên đều đặn làm lượng tiền cơ sở thay đổi cùng chiều.

=>> Như vậy lượng tiền cơ sở sẽ chịu tác động của các nhân tố gồm:

• Lượng tiền mặt trong lưu thông
• Lượng tiền gửi trong hệ thống ngân hàng thương mại
• Dự trữ bắt buộc của các ngân hàng.

✅ Mọi người cũng xem : w/m là gì

Các phương thức giúp ngân hàng trung ương tăng lượng tiền cơ sở

Muốn tăng lượng tiền cơ sở, ngân hàng trung ương có khả năng áp dụng 3 phương thức sau đây:

• Tăng lượng tiền mặt trong lưu thông: Đây là phương pháp mà ngân hàng trung ương có khả năng dùng để tăng lượng tiền cơ sở. Theo đó, ngân hàng có khả năng tăng lượng tiền mặt bằng các nghiệp vụ thị trường mở mua vào như mua công trái vào để bơm tiền mặt ra lưu thông hay in thêm tiền giấy, đúc thêm tiền kim loại đưa vào lưu thông
• Tăng tỷ lệ dự trữ yêu cầu: Trong hoạt động ngân hàng, tiền dự trữ nói chung và dự trữ yêu cầu nói riêng có vai trò rất quan trọng. Tiền dự trữ yêu cầu là loại tiền dự trữ mà ngân hàng trung ương bắt buộc các ngân hàng thương mại phải lưu giữ lại. Tiền dự trữ bắt buộc có khả năng gồm VNĐ và ngoại tệ. Ngân hàng Nhà nước sẽ đưa ra quy định chi tiết về tiền dự trữ yêu cầu cho từng loại tiền gửi nội tệ hoặc ngoại tệ. Bởi thế nếu muốn tăng lượng tiền cơ sở, ngân hàng trung ương có khả năng tăng tỷ lệ dự trữ yêu cầu đối với các ngân hàng thương mại.
• Điều chỉnh lãi suất huy động tiền gửi của các ngân hàng thương mại bằng cách Giảm lãi suất chiết khấu. Lãi suất chiết khấu là lãi suất quy định của Ngân hàng trung ương khi họ cho Ngân hàng thương mại vay tiền. Khi lãi suất chiết khấu thấp hơn lãi suất thị trường và điều kiện cho vay thuận lợi, sẽ là tín hiệu khuyến khích các Ngân hàng thương mại vay tiền để tăng dự trữ và mở rộng cho vay, kéo theo sự thay đổi ngay về lượng tiền cơ sở. 

Trong 3 biện pháp này, tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc và điều chỉnh lãi suất huy động tiền gửi được xem là hai biện pháp mạnh trong chính sách tiền tệ. Các biện pháp này có khả năng làm thay đổi lượng tiền cơ sở và làm thay đổi ngay số nhân tiền tệ.

Ngân hàng Trung ương có thể tăng lượng tiền cơ sở theo thường xuyên cách khác nhéu

✅ Mọi người cũng xem : khẩu phần ăn hàng ngày là gì

Mối quan hệ giữa tiền cơ sở và cung tiền

Trong tổng lượng cung tiền, tiền cơ sở chính là loại tiền có mức độ thanh khoản cao nhất. Mọi sự thay đổi ngay của lượng tiền cơ sở đều đặn là tác nhân quan trọng gây ra sự thay đổi ngay trong tổng lượng cung tiền. Bởi vậy mà tiền cơ sở còn được gọi là tiền có mãnh lực.

Điều này cho thấy, tiền cơ sở và cung tiền có mối quan hệ rất mật thiết và chặt chẽ. chi tiết:

Lượng cung tiền (M) sẽ bằng lượng tiền cơ sở (H) nhân với số nhân tiền tệ (m). Công thức như sau:

M = m × H

Nếu như số nhân tiền tệ không đổi, sự thay đổi ngay của tổng lượng cung tiền sẽ phụ thuộc vào thay đổi ngay trong lượng tiền cơ sở. Còn khi số nhân tiền tệ bằng 1, mức thay đổi ngay lượng cung tiền sẽ đúng bằng mức thay đổi lượng tiền cơ sở.

Cho nên khi muốn tác động vào mức cung tiền tệ, ngân hàng trung ương sẽ thông qua việc tác động vào tiền cơ sở (H) và các yếu tố khác liên quan như tỷ lệ dự trữ yêu cầu và lãi suất chiết khấu.

Giải đáp các câu hỏi liên quan đến tiền cơ sở

✅ Mọi người cũng xem : củ đậu bao nhiêu calo

Đồng tiền cơ sở là gì?

Đồng tiền cơ sở (tiếng Anh là base currency) hay còn được gọi là đồng yết giá, là loại tiền tệ xuất hiện đầu tiên trong cặp tỉ giá, hay là đồng đứng bên trái trong căp tỉ giá, theo sau là đồng định giá hay đồng đối ứng.

Khái niệm này xuất hiện rộng rãi trên thị trường ngoại hối. Đồng cơ sở sẽ cho biết số tiền định giá rất cần thiết phải có để bạn có được một đơn vị đồng cơ sở. 

Ví dụ: Bạn đang xem cặp tỉ giá CAD/USD, đồng đô la Canada sẽ là đồng cơ sở hay đồng yết giá, còn đồng đô la Mỹ sẽ là đồng tiền báo giá.

Lượng tiền cơ sở là gì?

Lượng tiền cơ sở (MB) chính là lượng tiền mặt bao gồm lượng tiền mặt lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng (C) cộng với tiền mặt dự trữ trong hệ thống ngân hàng (R).

Trong đó, R gồm cả tiền dự trữ bắt buộc mà các ngân hàng thương mại gửi tại ngân hàng trung ương (RR) và dự trữ vượt quá nằm trong két của các ngân hàng thương mại (ER). Công thức sẽ được tính như sau:

MB= C +R

R = RR + ER 

✅ Mọi người cũng xem : thỏa thuận liên danh là gì

Tiền cơ sở ký hiệu là gì?

Tiền cơ sở là ngôn từ kinh tế được sử dụng khá phổ biến chỉ loại tiền có mức độ thanh toán cao nhất trong các thành phần thuộc cung tiền tệ. Tiền cơ sở khi tính toán sẽ được ký hiệu là H.

có khả năng thấy tiền cơ sở là thành phần quan trọng trong cung tiền tệ nói riêng cũng như hoạch định chính sách tiền tệ nói chung. Khái niệm này thường nhật trong vận hành tín dụng và tiền tệ. Hy vọng với những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ về tiền cơ sở cũng như các yếu tố ảnh hưởng và phương thức để tăng lượng tiền cơ sở.