{Vì sức khoẻ giống nòi} Cần chú ý các bệnh do bất thường NST gây

Cập nhật ngày 01/04/2023 bởi mychi

Bài viết Vì sức khoẻ giống nòi Cần chú ý các bệnh do bất thường NST gây thuộc chủ đề về Wiki How thời gian này đang được rất nhiều bạn quan tâm đúng không nào !! Hôm nay, Hãy cùng VietVan tìm hiểu Vì sức khoẻ giống nòi Cần chú ý các bệnh do bất thường NST gây trong bài viết hôm nay nhé ! Các bạn đang xem bài viết : “Vì sức khoẻ giống nòi Cần chú ý các bệnh do bất thường NST gây”

Đánh giá về Vì sức khoẻ giống nòi Cần chú ý các bệnh do bất thường NST gây

Nhiễm sắc thể (NST) là cấu trúc đóng gói ADN được tìm thấy bên trong các tế bào của cơ thể. Bộ nhiễm sắc thể (NST) người bình thường có 23 cặp NST trong đó có 22 cặp NST thường và 1 cặp NST nam hay nữ (XX hoặc XY). Mỗi bản sao trong một cặp đến từ người mẹ (trứng), bản sao y còn lại đến từ người cha (tinh trùng). Sự bất thường NST có thể gây nên những hệ lụy rất nghiêm trọng: dị tật bẩm sinh, chết sớm sau sinh, chậm phát triển trí tuệ, vô sinh…

1. Nhiễm sắc thể (NST) là gì?

Nhiễm sắc thể là vật thể di truyền tồn tại trong nhân tế bào bị ăn màu bằng chất nhuộm kiềm tính. Chúng được tập trung lại thành những sợi ngắn và có số lượng, hình dạng kích thước đặc trưng cho mỗi loài. NST có thể tự nhân đôi, phân li hoặc tổ hợp ổn định qua các thế hệ. ngoài ra, NST có khả năng bị đột biến cấu trúc tạo ra những đặc trưng di truyền mới.

Trong bộ NST, 22 cặp đầu tiên được gọi là NST thường và giống nhéu ở cả nam và nữ. Cặp NST thứ 23 được gọi là NST giới tính (X và Y). nữ giới có hai bản sao NST X, một X từ bố và một X từ mẹ. nam giới có một NST X từ mẹ và một NST Y từ bố. Các bà mẹ luôn truyền lại NST X (cho con trai hoặc con gái của họ) trong lúc đó những người cha có khả năng đóng góp X hoặc Y, quyết định nam hay nữ của đứa trẻ.

 2. Bất thường NST

Nhìn chung, bất thường NST được chia làm 2 dạng chính là rối loạn số lượng và rối loạn cấu trúc. Phần lớn các bất thường xuất hiện ngay trong các tế bào sinh dục của cơ thể bố hoặc mẹ, nhưng cũng có những trường hợp gây ra ra do di truyền từ thế hệ trước.

✅ Mọi người cũng xem : bộ đội không quân là gì

2.1. Bất thường số lượng NST

Thể lệch bội là kết quả của sự không phân ly trong quá trình phân bào, trong đó cặp NST tương đồng di chuyển đến cùng một tế bào con. Vì vậy, trứng được thụ tinh sẽ nhận được một hoặc ba bản sao y của NST thay vì hai bản thông thường.

Do chúng liên quan đến thường xuyên gen, làm thay đổi ngay cân bằng bộ gen bình thường nên hầu hết các rối loạn số lượng NST đều gây chết phôi, đặc biệt là mất NST. Các rối loạn không gây chết thường dẫn đến vô sinh, bởi vì chúng ngăn cản quá trình phân bào bình thường.

Bất thường số lượng NST được biết đến thường xuyên nhất và phổ biến nhất là hội chứng Down (trisomy 21). ngoài ra, cũng có một số bệnh lý thường nhật khác về số lượng NST như trisomy 13, trisomy 18, hội chứng Klinefelter and hội chứng Turner…

2.1.1. Bệnh lý liên quan đến NST thường

• Hội chứng Down (3 NST 21 hay trisomy 21) là bệnh về NST phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh còn sống, xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/660 trẻ sơ sinh sống. Nguy cơ sinh con mắc hội chứng Down gia tăng theo tuổi mẹ. Vì vậy, phụ nữ trên 35 tuổi nên được làm đầy đủ các xét nghiệm đặc biệt trong thai kỳ. Bệnh Down không thể điều trị được nhưng có thể chẩn đoán sớm. Các bệnh đi kèm như tật tim bẩm sinh có thể điều trị bằng phẫu thuật. Những hiểu biết về bệnh và việc thực hiện can thiệp sớm sẽ làm cho đời sống của người mắc hội chứng Down tốt đẹp hơn. Hình ảnh thường nhật của trẻ mắc bệnh Down

•  Hội chứng Edward (3 NST 18 hay trisomy 18) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/3333 trẻ sơ sinh sống. Trẻ mắc hội chứng này có thể sống không quá 1 tuổi. Các đặc điểm thường gặp: khuôn mặt tròn, đầu nhỏ, cằm nhỏ; dị dạng tim, thận và 1 số cơ quan khác; trương lực cơ tăng; bất thường bàn tay và/hoặc bàn chân; chậm phát triển và khuyết tật trí tuệ nghiêm trọng.
• Hội chứng Patau (3 NST 13 hay trisomy 13) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/5000 trẻ sơ sinh sống. Trẻ mắc hội chứng này có khả năng sống không quá 1 tuổi.

✅ Mọi người cũng xem : đa triệu phú là gì

2.1.2. Bệnh lý liên quan đến NST giới tính

• Hội chứng Turner (1 NST X hay monosomy X) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/2000 trẻ sơ sinh sống. Các đặc điểm thường gặp: lùn cân đối; dị tật về cấu trúc tim; rối loạn chức năng chính của buồng trứng dẫn đến mất kinh và vô sinh.
• Hội chứng Triple X(3 NST X) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/1000 trẻ sơ sinh nữ còn sống. thường xuyên người nữ bị hội chứng này thường không biểu hiện đặc điểm ra ngoài.
• Hội chứng Klinefeter(47,XXY) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/1000 trẻ sơ sinh nam còn sống. Các đặc điểm thường gặp: cao trên trung bình, tay và chân dài không cân đối với cơ thể; tinh hoàn kém phát triển, vô sinh; điều kiện khi học tập, chậm phát triển ngôn ngữ.Hội chứng Klinefelter
• Hội chứng Jacobs(47,XYY) xuất hiện với tỷ lệ khoảng 1/1000 trẻ sơ sinh nam còn sống. Các đặc điểm thường gặp: điều kiện khi học tập, chậm phát triển ngôn ngữ; tăng nguy cơ tăng động hạn chế chú ý và các rối loạn phổ tự kỷ; khả năng sinh sản bình thường.

Hội chứng Klinefelter (47,XXY)

✅ Mọi người cũng xem : cách nấu lẩu gà xuyên tiêu

2.2. Bất thường cấu trúc NST

Bất thường cấu trúc NST gọi chung là NST cấu trúc lại (structural chromosomal rearrangements) như mất đoạn, chuyển đoạn, đảo đoạn và nhân đoạn NST nhưng hay gặp loại chuyển đoạn và đảo đoạn NST.

Rối loạn cấu trúc NST là kết quả của sự đứt gãy và nối lại không chính xác của các đoạn NST. Một loạt các bất thường cấu trúc NST dẫn đến bệnh lý.

2.2.1. Mất đoạn NST

thuật ngữ “mất đoạn” đơn giản có nghĩa là một phần của NST bị thiếu hoặc “bị mất”. Mất đoạn có khả năng xảy ra ở bất kỳ phần nào của bất kỳ NST nào.

một số mất đoạn rất nhỏ được gọi là vi mất đoạn. Mất đoạn và vi mất đoạn NST có khả năng kéo theo các tình trạng khuyết tật trí tuệ và khuyết tật phát triển cũng như dị tật bẩm sinh.

có khả năng kể đến một vài bệnh lý mất đoạn thường nhật:

• Hội chứng Cri du Chat(hội chứng mèo kêu), là một trong những bệnh di truyền hiếm gặp do mất đoạn cánh ngắn NST (NST) số 5. Tỷ lệ mắc bệnh là 1/15000-1/50000 trẻ sinh sống. Trẻ nảy sinh mắc hội chứng này thường có đầu nhỏ, nhẹ cân, nhược cơ, chậm phát triển trí tuệ, gặp khó khăn trong việc ăn và thở. Thêm vào đó, tiếng khóc của trẻ giống tiếng mèo kêu.
• Hội chứng Wolf-Hirschhorn(hội chứng 4p), gây ra bởi mất đoạn 1p36 trên NST số 4, với tỉ lệ mắc bệnh khoảng 1/50.000 trẻ sinh sống. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm sự thiếu hụt tăng trưởng, hạn chế trương lực, đặc điểm sọ mặt, khuyết tật trí tuệ, tim và não bất thường. Tuổi thọ trung bình phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các đặc điểm.
• Hội chứng DiGeorge(hội chứng mất đoạn 22q11.2) là một hội chứng gây ra ra bởi vi mất đoạn ở cánh dài NST 22, tỉ lệ mắc bệnh khoảng 1/4000-1/6000 trẻ sinh sống.
• Hội chứng Digeorge có khả năng gây ra ra rất nhiều lý do khác nhéu gây ảnh hưởng thường xuyên phần và bộ phận khác nhau của cơ thể. Các dấu hiệu thường gặp của hội chứng DiGeorge: dị tật tim bẩm sinh; đặc điểm khuôn mặt đặc trưng (tai thấp, mắt rộng, hàm nhỏ, có rãnh hẹp ở môi trên); hở hàm ếch, nồng độ canxi huyết thấp (gây ra động kinh) do thiểu sản tuyến cận giáp. Thường nhiễm trùng do suy yếu miễn dịch, hoặc mắc bệnh tự miễn (bệnh Basedow, viêm khớp mãn tính).

• Hội chứng Prader-Willi(hội chứng mất đoạn 15q11-q13), gây ra ra bởi vi mất đoạn trên cánh dài NST 15), tỉ lệ khoảng 1/10,000-25,000 trẻ sinh sống. Hội chứng Prader willi ảnh hưởng sức khỏe con người về mặt thể chất, tâm thần, ngôn ngữ và hành vi. Đặc biệt hơn, bệnh còn gây rối loạn trong có khả năng ăn uống, làm cho trẻ em có cảm giác ăn không no.

do đó, biến chứng thường gặp của căn bệnh này là chứng béo phì và những bệnh nghiêm trọng hơn như đái tháo đường tuýp 2, bệnh tim mạch và đột quỵ, vô sinh hoặc loãng xương… Tuổi thọ trung bình bình thường, nhưng có thể hạn chế tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

✅ Mọi người cũng xem : chiến lược môi trường là gì

2.2.2. Lặp đoạn NST

Trong y học, lặp đoạn đôi khi được biết đến như trisomy một phần, xảy ra khi có thêm một bản sao y của một đoạn NST. Giống như mất đoạn, lặp đoạn có thể xảy ra bất cứ phần nào trên NST. Lặp đoạn NST có thể dẫn đến các tình trạng khuyết tật trí tuệ tương đương các dị tật bẩm sinh.

Hội chứng Pallister Killian là kết quả của việc nhân đôi cánh ngắn NST số 12. Bệnh thường gặp ở dạng khảm, trong cơ thể bệnh nhân có 2 dòng tế bào. Một dòng tế bào có thêm một phần cánh ngắn NST 12 và một dòng bình thường (46 NST và không có thêm vật liệu di truyền). Biểu hiện thường gặp bao gồm thiểu năng trí tuệ nghiêm trọng, trương lực cơ kém, đặc điểm khuôn mặt “thô” và vầng trán nổi bật, môi trên rất mỏng, môi dưới dày hơn và mũi ngắn. Các vấn đề sức khỏe khác bao gồm khớp cứng, đục thủy tinh thể ở tuổi trưởng thành, mất thính lực và dị tật tim. Những người mắc hội chứng Pallister Killian có tuổi thọ ngắn, nhưng có thể sống đến tuổi 40.

✅ Mọi người cũng xem : cầu trượt tình yêu là gì

2.2.3. Chuyển đoạn NST

ngôn từ chuyển đoạn NST là chỉ hiện tượng trao đổi đoạn giữa hai NST, có hai kiểu chuyển đoạn là chuyển đoạn tương hỗ và chuyển đoạn hòa hợp tâm.

• Chuyển đoạn tương hỗ: mỗi NST đứt một chỗ và trao đổi đoạn đứt cho nhau, hình thành hai NST mới và cả hai đều đặn thay đổi hình thái nếu đoạn trao đổi khác nhéu về kích thước. Người mang NST chuyển đoạn tương hỗ không mất chất liệu di truyền và có kiểu hình bình thường nên gọi là chuyển đoạn cân bằng. Chuyển đoạn tương hỗ cân bằng xuất hiện với tỉ lệ 1/500.

Trong đó, bệnh lý chuyển đoạn thường gặp nhất là bệnh bạch cầu tuỷ xương mãn tính, một loại ung thư máu thường nhật. Một phần của NST 9 chuyển đoạn với một phần của NST 22, tạo NST Philadelphia. NST Philadelphia có mặt trong các tế bào máu 90% số người mắc bệnh bạch cầu tủy xương mãn tính.

• Chuyển đoạn hòa hợp tâm (Chuyển đoạn Robertson): chuyển đoạn tương hỗ và chỉ xảy ra với NST tâm đầu, trong đó hai NST bị đứt ngang qua miền gần tâm, các đoạn đứt chuyển đoạn cho nhéu tạo nên một NST bất thường chứa nhánh dài của hai NST tâm đầu chuyển đoạn và một NST rất nhỏ chứa nhánh ngắn của hai NST tâm đầu chuyển đoạn, NST này sẽ bị tiêu biến. Tỷ lệ chuyển đoạn hòa hợp tâm là 1/1000 người trong quần thể.

Những người mang chuyển đoạn tương hỗ cân bằng và chuyển đoạn hòa hợp tâm thường không có biểu hiện lâm sàng nhưng có khả năng gặp nguy cơ: vô sinh, sảy thai liên tiếp, sinh con bị dị tật bẩm sinh, khuyết tật trí tuệ và khuyết tật phát triển.

2.2.4. Đảo đoạn NST

Hiện tượng Đảo đoạn xảy ra khi một NST bị phá vỡ ở hai vùng và kết quả là đoạn ADN được đảo ngược và chèn lại vào NST. Mặc dù có những tác động có thể có đối với khả năng sinh sản do các NST không cân bằng do sự giao thoa trong vùng đảo đoạn trong dị hợp tử, đối với một số trường hợp không có nguy cơ sảy thai hoặc các vấn đề về phân ly NST trong quy trình phân bào.

tuy nhiên, không phải tất cả các đảo đoạn đều đặn vô hại, một số bệnh lý đôi khi được tìm thấy do đảo đoạn, chủ yếu là do sự gián đoạn trực tiếp của một gen hoặc do thay đổi biểu hiện gen. Những đột biến này xuất hiện ở bệnh nhân hoặc là đột biến di truyền giới hạn trong một gia đình nhất định, và Vì vậy chúng không đại diện cho các biến thể đa hình phân tách trong quần thể người. mặc khác, chúng có tầm quan trọng lâm sàng và có thể góp phần xác định các gen tiềm ẩn một vài rối loạn hiếm gặp.

2.2.5. Nhiễm sắc thể vòng

Nhiễm sắc thể vòng hình thành khi đầu hai nhánh của cùng một NST bị đứt, hai đầu này sau đó kết hợp với nhéu để tạo thành một NST hình nhẫn. Việc mất đoạn ở cuối cả hai nhánh của NST kéo theo thiếu ADN, có khả năng gây ra ra rối loạn NST. Bệnh lý điển hình cho bất thường này là hội chứng NST vòng số 14.

Hội chứng NST vòng số 14 là bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng động kinh và thiểu năng trí tuệ. Các đặc điểm khác của hội chứng NST vòng 14 có khả năng bao gồm tăng trưởng chậm và tầm vóc ngắn, đầu nhỏ (microcephaly), bàn tay sưng húp và / hoặc bàn chân do tích tụ chất lỏng (phù bạch huyết) và một vài khác biệt khó thấy trên khuôn mặt.

3. Bất thường NST – làm sao để xét nghiệm sàng lọc 

Nghi ngờ bất thường NST có khả năng trong một vài trường hợp:

• Sàng lọc phôi: Phôi nuôi được sinh khiết trong phòng labo lấy một phần tế bào rồi đem đi xét nghiệm sàng lọc NST với công nghệ tiên tiến nhất PGS/PGD, phôi sau đó được trữ lại. Bác sĩ sẽ đọc kết quả xem phôi có bình thường hay bất thường về di truyền. Sau đó chỉ định chuyển hay không.
• Sàng lọc trước sinh: Các thai phụ được chỉ định chọc ối hoặc sinh khiết nhau thai để định để phân tích NST thai trong một vài trường hợp như thai phụ trên 35 tuổi, có tiền sửa sảy thai tự nhiên, thai lưu, sinh con dị tật, có kết quả siêu âm thai bất thường, có kết quả sàng lọc bằng huyết thanh (Double test, triple test) có nguy cơ cao, vợ chồng được xác định một trong hai người có đột biến cấu trúc NST… Sau sinh: trẻ sơ sinh có dị tật bẩm sinh, chậm phát triển tâm thần vận động chưa rõ nguyên nhân, tiền sử gia đình có người bị đột biến NST, vô sinh nguyên phát hoặc thứ phát, vô kinh nguyên hoặc vô kinh thứ phát, các cặp vợ chồng sảy thai hoặc thai lưu liên tiếp, ung thư máu…

Hệ thống labo xét nghiệm tiêu chuẩn quốc tế tại Bệnh viện Đức Phúc

Bệnh viện Hỗ trợ sinh sản và nam học Đức Phúc là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại. Chúng Tôi còn sở hữu dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, dịch vụ chất lượng tốt nhất. không chỉ vậy, bệnh viện còn sở hữu hệ thống phòng labo với trang thiết bị và công nghệ tiên tiến nhất trên thế giới. Thêm vào đó, có phòng di truyền tư vấn các xét nghiệm cao cấp. Chuyên ngành sản phụ khoa cũng được nâng tầm để đáp ứng cho các bố mẹ tìm kiếm những đứa con thông minh, khoẻ mạnh.

Khách hàng quan tâm có thể trực tiếp đến Bệnh viện để thăm khám hoặc LH hotline tại đây để được hỗ trợ tốt nhất.

Các câu hỏi về chuyển đoạn hòa hợp tâm là gì

Các Hình Ảnh Về chuyển đoạn hòa hợp tâm là gì

Tham khảo kiến thức về chuyển đoạn hòa hợp tâm là gì tại WikiPedia